هدف: استفاده بیش از حد از آفت کش ها در کشاورزی پیامدهای زیادی برای سلامت عمومی و آلودگی محیط زیست ایجاد می کند. اقدامات زیادی در مدیریت آفات و استفاده از آفت کش ها برای کاهش آسیب سموم آفتکش ارائه شده است. شاخص تاثیر محیطی (EIQ) برای تعیین کمیت خطرات آفت کش ها برای انسان و محیط زیست توسعه داده شده است. این مطالعه با هدف ارزیابی اثرات‌زیست محیطی آفت کش های مورد استفاده در مزارع پاییزه بخش فاضل آباد، شهرستان علی آباد کتول انجام شد. جغرافیای تحقیق: این مطالعه در مزارع گندم، کلزا، جو، چغندرقند و سیب زمینی در بخش فاضل آباد شهرستان علی آبادکتول در سال زراعی 1400-1401 انجام شد. مواد و روش ها: بدین منظور، تعداد 66 مزرعه شامل 22 مزرعه گندم، 21 مزرعه کلزا، 12 مزرعه جو، 6 مزرعه سیب زمینی و 5 مزرعه چغندرقند به صورت تصادفی انتخاب شدند و اطلاعات مربوط به سم پاشی آفت کش ها، مساحت مزارع، تناوب زراعی و عملکرد محصول در قالب پرسشنامه از کشاورزان جمع آوری شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین میزان آسیب به کارگر مزرعه در گروه علف کش ها متعلق به پاراکوات و برومایسید، در گروه حشره کش ها مربوط به فوزالن، دورسبان و بیسکایا و در گروه قارچ¬کش ها به مانکوزب، آلتوکمبی، راکسیل و فولیکور تعلق گرفت. قارچ کش های راکسیل، فولیکور، آلتوکمبی، آرتیا و توپسین، آسیب بیشتری بر مصرف¬کنندگان و آبشویی نشان دادند. به علاوه، دو حشره کش دیازینون و دورسبان به عنوان خطرناک ترین آفت کش ها بر موجودات محیط زیست معرفی شدند. همچنین پوماسوپر، فوزیلید فورته، آلتوکمبی، فولیکور و راکسیل نیز آفت کش های مضر بر اجزای بوم شناختی شناخته شدند. به طور کلی براساس شاخص EIQ برای هر آفت کش، آلتوکمبی، پوماسوپر، دورسبان، دیازینون، فولیکور، کونفیدور و گائوچو به ترتیب خطرناک ترین آفت کش ها معرفی شدند. بیشترین اثر محیط زیستی در واحد هکتار مزرعه، مربوط به قارچ کش مانکوزب با EIQ-FUR برابر با 72/61 بوده است. این قارچ کش EIQ متوسطی (72/25) در مقایسه با آفت کش های خطرناک دارد، اما به دلیل بالا بودن درصد ماده مؤثره آن (8/0 درصد) و همچنین مصرف زیاد آن در مزارع سیب زمینی منطقه (3 لیتر در هکتار)، بیشترین آسیب و سمیت را بر محیط زیست وارد کرده است. همچنین افزایش مقدار مصرف علف کش ترفلان در مزارع سیب زمینی (4 لیتر در هکتار)، آن را به عنوان دومین آفت کش خطرناک منطقه معرفی کرده است. همچنین براساس اثرات محیط زیستی منفی در واحد هکتار، آفت کش های دورسبان (5/1 لیتر)، دیازینون (یک لیتر)، اینوور (66/0 لیتر)، برومایسید (5/1 لیتر) و توپسین (یک لیتر)، EIQ-FUR بالاتری را ایجاد کردند. بنابراین در استفاده یا جایگزینی آن ها بایستی برنامه ریزی بیشتری شود. نتیجه‌گیری: به طور کلی در میان گیاهان زراعی مورد مطالعه، اثر زیست محیطی و آلودگی ناشی از کشت سیب زمینی بیشتر از محصولات دیگر بود. افزایش مقدار مصرف قارچ کشها و علف کش ها در کشت سیب زمینی، منجر به افزایش آسیب به موجودات و محیط زیست شده است.